45. FPFF: "Śniegu już nigdy nie będzie" przyniesie Polsce Oscara?

W sieci trwa 45. edycja Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Każdego dnia możecie u nas wyglądać recenzji filmów z Konkursu Głównego. Dziś przypominamy, co o najnowszym filmie Małgorzaty Szumowskiej i Michała Englerta "Śniegu już nigdy nie będzie" napisał nasz współpracownik Wojciech Tutaj. Film został polskim kandydatem do nominacji do Oscara. 

45. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni potrwa do 12 grudnia. 

Fragment recenzji "Śniegu już nigdy nie będzie" można przeczytać poniżej.




Ręce, które leczą
recenzja filmu "Śniegu już nigdy nie będzie", reż. Małgorzata Szumowska

Śniegi topnieją, Małgorzata Szumowska kręci dalej. Po chłodno przyjętej "Córce Boga" reżyserka wraca do krytycznego opisu współczesności, lecz nawet ci, którzy doskonale znają jej dorobek, będą zaskoczeni efektem reżyserskiej współpracy artystki z doświadczonym operatorem Michałem Englertem. W zgłoszonym do oscarowej rywalizacji, jednym z ciekawszych obrazów weneckiego konkursu stanowczy odwrót od realistycznej formuły staje się jednocześnie przyczynkiem do kolejnego dialogu z mistrzami filmowej metafizyki. 

Akcja utworu rozgrywa się na podwarszawskim strzeżonym osiedlu, które zamieszkują dobrze sytuowani przedstawiciele klasy średniej. W uprzywilejowaną, z pozoru idealną przestrzeń wkracza On – przybysz ze Wschodu imieniem Żenia (Alec Utgoff, znany m.in. ze "Stranger Things"). Postawny mężczyzna o przenikliwym spojrzeniu drepcze od domu do domu i pomaga klientom, wykonując terapeutyczne masaże. Szybko jednak staje się dla nich kimś więcej: powiernikiem, przyjacielem, kochankiem, uzdrowicielem... Wraz z pojawieniem się bohatera w owym skostniałym, sztucznym świecie zaczynają dziać się niewytłumaczalne rzeczy. Jak nietrudno się domyślić, na zawsze odmienią jego oblicze.

Począwszy od sekwencji otwierającej, przez cały narracyjny bieg, kluczowy dla Szumowskiej wydaje się konflikt między naturą, czyli tym, co pierwotne, magiczne oraz irracjonalne, a kulturą, reprezentowaną przez przestrzeń zurbanizowaną, wchłaniającą kolejne niezasiedlone tereny i ludzkie istnienia. Żenia dosłownie wyłania się z głębi mrocznego, ciemnego lasu i staje się panem pierwszego z tych światów. Tymczasem osoby, dla których pracuje, pozostają częścią rzeczywistości ponowoczesnej, opartej na rutynie, ciągłej konsumpcji, wiecznym niezaspokojeniu. Bohater ma ze sobą tylko jedną torbę, żyje sam w małym mieszkaniu i zmaga się z bolesną przeszłością, a mimo to wydaje się szczęśliwszy od swoich klientów. Korzystający z jego usług to z kolei jednostki w egzystencjalnej matni, zmagające się z pustką, niespełnieniem, łaknące bliskości i akceptacji. Kilkukrotnie w filmie powraca ujęcie mężczyzny wpatrzonego w zachodzące słońce – czy właśnie ono jest źródłem jego siły i niezwykłej energii, którą obdarza napotkane osoby? Momentami Żenia jawi się jako wcielenie boskości (w czym przypomina nieco bohatera "Teorematu" Pasoliniego), a chwilę później jest mężczyzną o umyśle dziecka, nieświadomym niczego, przypadkowo wrzuconym w obcy świat. Ten dualizm najmocniej wybrzmiewa w scenach wizyt u Ewy (Agata Kulesza), gdy bohater albo pełni rolę mistrza ceremonii, przenoszącego kobietę do "innego wymiaru" albo kiepskiego rozmówcy, z trudem podejmującego intelektualny wysiłek.

Drugi wielki temat filmu wiąże się z pytaniem o cienką granicę rozdzielającą faktyczną obecność sił nadprzyrodzonych w życiu bohaterów od cynicznego kuglarstwa. Twórcy, w nader wyrafinowany sposób, budują aurę niesamowitości wokół protagonisty, wykorzystując powolne, transowe najazdy kamery na jego nieprzeniknioną twarz, wizyjne sceny z podświadomości hipnotyzowanych osób oraz oniryczne ujęcia z dzieciństwa Żeni. 


Całą recenzję Wojciecha Tutaja można przeczytać na karcie filmu TU.